een kleine filosofie van het verlangen

De Duitse schrijven Wilhelm Genazino schetst in zijn essaybundel 'Der Gedehnte Blick' een kleine typologie van het verlangen. Zo onderscheidt hij onder meer een partieel en een reflectief verlangen. Het eerste richt zich vooral op materiële zaken. Wanneer het betreffende voorwerp eenmaal is bemachtigd, is het verlangen bevredigd. Mensen die zich dergelijke doelen stellen zijn volgens de schrijver materialistisch ingestelde pragmatici, want zij zorgen ervoor dat hun verlangen binnen bepaalde en te realiseren kaders blijft.
Niet iedereen is even pragmatisch. Er zijn mensen die erachter komen dat materiële bevrediging niet tot het verdwijnen van hun verlangen leidt. Het gemis dat hierdoor ontstaat roept volgens Genazino dan ook een blijvende vorm van reflectie op. En deze reflectie leidt op haar beurt dan weer tot het ontstaan van bewustzijn, identiteit én geheugen. Kort samengevat: iemand die zich herinnert is iemand die verlangt.
Als ik deze gedachtegang loslaat op het verschijnsel nostalgie, denk ik te begrijpen dat nostalgie het verleden misschien wel vertekent maar daardoor nog niet minder 'waar' maakt. Nostalgie betreurt de niet-gerealiseerde dromen uit het verleden. Dat betekent dat je kunt verlangen naar een tijd dat je nog verlangens had. Een verlangen hoeft zich dus niet per se vooruit te werpen maar kan zich ook achterwaarts projecteren. Ik verlang naar het verlangen dat ik had toen ik nog jong was. Maar ik ben voor altijd afgesloten van dat verlangen. Dat is tergend. Op de een of andere manier probeer ik dat verleden terug te halen om alsnog mijn verlangen te realiseren. Dit doe ik via mijn herinnering. En ongetwijfeld heeft dit zoeken te maken met mijn identiteit.

Nicole Montagne in 'De Wereld in Jezelf' (de Nederlandse en Vlaamse literatuur van de 21e eeuw in 60 essays)